मोठी रक्कम अशी हाताळा | Treat large sums as such

Handling big amount

मोठी रक्कम अशी हाताळा

मोठ्या प्रमाणात रोख हाताळण्यासाठी त्याची सुरक्षितता आणि योग्य वापर सुनिश्चित करण्यासाठी काळजीपूर्वक विचार करणे आवश्यक आहे. तात्पुरते स्थान किंवा तुमचे घर किंवा व्यवसायाचे प्राथमिक ठिकाण नसलेल्या ठिकाणासारख्या तिसर्‍या ठिकाणी रोख हाताळण्यासाठी अतिरिक्त सावधगिरी आणि सुरक्षा उपाय आवश्यक आहेत. तुम्‍ही कायदेशीररीत्‍या, व्‍यवसाय व्‍यवहाराद्वारे किंवा इतर कोणत्‍याही माध्‍यमातून एखादी महत्‍त्‍वाची रक्‍कम ताब्यात घेतली असल्‍यास, मोठ्या प्रमाणात रोख कशी हाताळायची यासाठी येथे काही आवश्‍यक टिपा आहेत:

'कापूस विकून परत येतांना बसमध्ये शेतकर्‍याला लुटले किंवा कॉलेजमध्ये फी भरण्यासाठी नेलेली पैशांची सुटकेस प्रवासात चोरी-अशा बातम्या आपण वर्तमानपत्रात नेहमीच वाचत असतो.'

परंतु अशा बातम्यांकडे संबधित लोक नेहमी गंमत म्हणून वाचतात, त्यापासून काहीही बोध घेत नाहीत. कदाचित मोठी रक्कम हाताळतांना कोणती काळजी घ्यावी यासंबधी त्यांच्याकडे माहिती नसावी. अशा लुटलेल्या घटना वाचून सर्वांनी खरे तर रोख स्वरूपात मोठी रक्कम प्रवासात नेण्याचे टाळलेच पाहिजे. तरीही मोठी रक्कम हाताळण्याची वेळ आल्यास खालील सूचनांचे जरूर पालन करावे.

अनेक वेळा शेतकरी कापूस किंवा इतर शेतमाल विकण्यासाठी दूरच्या शहरात जातो. तेथे माल विकल्यावर व्यापार्‍याकडून लगेच पैसे अदा केले जातात. परंतु घरी येतांना अशा शेतकर्‍याला लुटण्याच्या घटना दरवर्षी वाचायला मिळतात. याखेरीज स्थावर मालमत्तेचे व्यवहार करतांना, कॉलेजची फी भरण्यासाठी मोठी रक्कम वागवावी लागते अशा वेळी खालील सूचनांचे पालन करावे.

या लेखातील महत्त्वाचे मुद्दे 

• सुरक्षितता प्रथम
• वेगळी पॅकेजिंग वापरा
• सुरक्षित साठवण
• पैसे विभाजित करा
• इलेक्ट्रॉनिक ट्रान्सफर
• सावध राहा
• थांबे कमी करा
• बख्तरबंद सेवांचा विचार करा
• विमा 
• वैयक्तिक सुरक्षा
• सतर्क राहा
• शेतकरी आणि व्यापारी
• प्रापर्टीचे व्यवहार करतांना
• कॉलेजची फी भरतांना
• निष्कर्ष

मोठी रोख रक्कम हाताळतांना सुरक्षितता प्रथम । Safety first when handling large amounts of cash 

स्वतःची आणि पैशाची सुरक्षितता ही तुमची सर्वोच्च आणि प्रथम प्राथमिकता असली पाहिजे. आपण मोठी रक्कम हाताळणार आहात , याविषयी सर्वांना माहिती देऊ नका. रोकड सार्वजनिक ठिकाणी घेऊन जाताना किंवा चर्चा करताना सावधगिरी बाळगा. तुमची रोख रक्कम दाखवणे टाळा, कारण ते अनावश्यक लक्ष वेधून घेऊ शकते आणि संभाव्यपणे तुम्हाला चोरीचे लक्ष्य बनवू शकते.

रोख रकमेसाठी वेगळी पॅकेजिंग वापरा । Use separate packaging for cash

शक्य असल्यास, तुम्ही रोख रक्कम घेऊन जात आहात या वस्तुस्थितीकडे लक्ष वेधून घेणार नाही अशा वेगळी पॅकेजिंगचा वापर करा. पैसे घेऊन जाताना सहज ओळखता येतील अशा पिशव्या किंवा ब्रिफकेस वापरणे टाळा.

रोख रकमेची सुरक्षित साठवण । Safe storage of cash

रोख ठेवण्यासाठी सुरक्षित जागा शोधा. बँकेत पैसे जमा करणे हा उत्तम पर्याय आहे. म्हणून बँकेची वेळ लक्षात घेऊनच रोख रक्कम स्वीकारा आणि लगेच बँकेत जमा करा. आता कोअर बँकिंग असल्यामुळे तुम्ही तुमच्या खात्यात कुठल्याही बँकेतून पैसे भरू शकता. वीस हजाराच्यावर रक्कम भरतांना बँकेत पॅनकार्ड सादर करावे लागते, म्हणून पॅनकार्ड सोबत ठेवा. 

पैसे विभाजित करा | Split the money

पैसे त्वरित बँकेत जमा करणे शक्य नसल्यास रोख रकमेची लहान प्रमाणात विभागणी करण्याचा आणि तो अनेक सुरक्षित ठिकाणी साठवण्याचा विचार करा. सर्वच पैसे एकाच ठिकाणी ठेवल्यास आणि नंतर चोरी झाल्यास सर्वकाही गमावण्याचा धोका वाढतो. यासाठी अगोदरच नियोजन करा. ऐनवेळी पैसे विभाजन करण्याचा धोका स्वीकारू नका. 

रोख रकमेऐवजी इलेक्ट्रॉनिक ट्रान्सफर । Electronic transfer instead of cash

मोठ्या व्यवहारांसाठी, रोख रकमेऐवजी इलेक्ट्रॉनिक ट्रान्सफरचा विचार करा. ही पेमेंटची अधिक सुरक्षित पद्धत प्रदान आहे. ज्यांच्याकडून रोख रक्कम मिळणार आहे, त्यांना पैसे इलेक्ट्रॉनिक ट्रान्सफर करण्याविषयी अगोदरच सूचित करा. असे केल्याने पैसे थेट आपल्या खात्यात जमा होतात. 

रोख रक्कम वागवतांना सावध राहा । Be careful when handling cash

मित्र आणि कुटुंबासह, ज्यांच्यावर तुमचा पूर्ण विश्वास नाही अशा लोकांशी रोख रकमेची माहिती चर्चा करताना किंवा उघड करताना सावध रहा. 

रोख रक्कम हाताळतांना थांबे कमी करा । Minimize stops when handling cash

शक्य असल्यास, वाहतुकीदरम्यान थांबे कमी करा. जितक्या कमी वेळा तुम्हाला सुरक्षित क्षेत्राबाहेर रोकड हाताळावी लागेल, तितकी जोखीम कमी होईल.

रोख रक्कम हाताळतांना बख्तरबंद सेवा । Armored service when handling cash

खूप मोठ्या रकमेसाठी, व्यावसायिक बख्तरबंद वाहतूक सेवा वापरण्याचा विचार करा. या सेवा योग्य भाडे भरून वापरता येतात.

विमा | Insurance

संभाव्य नुकसानाचा धोका सहन करण्यासाठी रक्कम खूप मोठी असल्यास, चोरी, नुकसान किंवा इतर अनपेक्षित घटनांपासून संरक्षण करण्यासाठी विमा खरेदी करण्याचा विचार करा.

रोख रक्कम हाताळतांना वैयक्तिक सुरक्षा | Personal safety while handling cash

रोख वाहतूक करताना तुमच्या वैयक्तिक सुरक्षिततेला प्राधान्य द्या. शक्य असल्यास एकटे जाणे टाळा. सोबत अतिशय विश्वासू माणसे सोबत ठेवा.

रोख रक्कम बाळगताना सतर्क राहा | Be cautious when carrying cash

वाहतुकीदरम्यान आपल्या सभोवतालच्या परिस्थितीबद्दल जागरुक राहा. विचलित होणे टाळा आणि हातातील कामावर लक्ष केंद्रित करा. केलेल्या नियोजनात अचानक काही बदल झाल्यास घाबरू नका, यासाठीचेही नियोजन म्हणजेच बी प्लॅन तयार करून ठेवा.  

शेतकरी आणि व्यापारी यांच्यातील आर्थिक व्यवहार | Financial Transactions between Farmers and Traders

संबधित व्यापार्‍याला चेक स्वरूपात पैेसे देण्यास सांगणे, वरवर पाहता ही सूचना योग्य वाटत असली तरीही तो चेक नंतर वटेलच याची खात्री देता येत नाही. कारण पैशांचा व्यवहार नेमका कोणत्या व्यापार्‍याशी होईल ते सांगता येत नाही. म्हणून अनोळखी व्यापार्‍याचा चेक घेऊन फार मोठा धोका पत्करण्यासारखे होईल. अशा वेळी डीडी स्वरूपात रक्कम मिळण्याचाही आग्रह करता येत नाही, कारण मालाचा व्यवहार नेमका किती रूपयाला होईल हे अगोदरच सांगता येत नाही. म्हणून रोख रक्कम घेण्याशिवाय पर्याय नसतो. अशावेळी मोठी रोख रक्कम प्राप्त करण्याचा सौदा बँकेची वेळ लक्षात घेऊनच करावा. रक्कम प्राप्त झाल्यावर त्वरित ज्या बँकेत आपले खाते आहे त्या बँकेच्या शाखेत जाऊन आपल्या खात्यात ही सर्व रक्कम भरणा करावी. 

    आता कोरल बँकींगमुळे हे शक्य आहे. विशिष्ट रकमेपेक्षा भरणा जास्त असल्यास बँक आपणास पॅन क्रमांक आणि हा भरणा कोठून आला याची माहिती विचारू शकते, तेव्हा ही माहिती संबधितांना देऊन रोख रक्कम आपल्याच खात्यात भरावी. परंतु आपण खाते ऊघडलेली बँक असली तरी त्या बँकेच्या काही शाखांमध्ये विशिष्ट रकमेपेक्षा जास्त रक्कम स्विकारली जात नाही. अशा वेळी न डगमगता ज्या शहरात आपला जास्तीतजास्त व्यवहार होतो त्या शहरात येऊन दोन-तीन बँकांमध्ये आपली खाती उघडून घ्यावी आणि तेथे भरणा करावा. नंतर हा पैसा आपल्याला एटीएम, चेक किंवा इतर मार्गाने वापरता येतो.

प्रापर्टीचे व्यवहार करतांना | While dealing in property

प्रॉपर्टी विकल्यावर किंवा विकत घेतेवेळी रोख स्वरूपात अनेक वेळा व्यवहार केले जातात. खरेतर प्रॉपर्टी खरेदी विक्रीचा व्यवहार हा अचानक होत नाही, सुरूवातीला चर्चा होऊन बेणे दिले जाते आणि नंतर खरेदी केली जाते. म्हणून असे व्यवहार जर ओळखीच्या एजण्ट मार्फत होत असतील तर ते चेक किंवा डीडी स्वरूपात करण्याचा आग्रह धरावा. तरीही रोख रक्कम प्राप्त झाल्यास वरील पर्यायाचा विचार करावा.

कॉलेजची फी भरतांना | While paying college fees

काही कॉलेजांमध्ये फार मोठी फी भरावी लागते. अनेक विद्यापीठांनी रोख रक्कम हाताळण्याचा धोका लक्षात घेऊन कॉलेजच्या नावे बंँकेत परस्पर रक्कम भरण्याची सुविधा सुरू केली आहे, काही महाविद्यालयांनी डीडी स्वरूपात फी घेण्यास सुरूवात केली आहे, म्हणून फी भरतांना या सर्व पर्यायांचा विचार करून फी भरावी.

निष्कर्ष ( Conclusion)-

लक्षात ठेवा, रोख वाहतूक आणि हाताळणी करताना नेहमी काही जोखीम असते, त्यामुळे योग्य ती खबरदारी घेणे आणि महत्त्वाच्या रकमेचा व्यवहार करत असल्यास व्यावसायिक सेवांचा विचार करणे आवश्यक आहे. मोठ्या रकमेची रोकड हाताळतांना त्याची सुरक्षितता अत्यन्त महत्वाची आहे. त्यासाठी सावध, विचारशील आणि योग्य खबरदारी घेणे महत्त्वाचे आहे. तुम्हाला काही शंका किंवा चिंता असल्यास, कायदेशीर किंवा आर्थिक व्यावसायिकांशी सल्लामसलत करा जो तुमच्या विशिष्ट परिस्थितीवर आधारित सल्ला देऊ शकेल.

माहिती संकलन-

- योगेश रमाकांत भोलाणे
Read more about author