सर्दीवर सोपे उपाय | Easy remedy for colds

cold-measure

सर्दीसाठी सोपे उपाय

सर्दी-पडशापासून कुणीही सुटलेले नाही. प्रत्येकाला दरवर्षी किमान एकदा तरी सर्दीचा सामना करावा लागतो. खरंतर सर्दी ही विषाणूंमूळे होते. हे विषाणू श्‍वासावाटे एकापासून दुसर्‍याकडे सहज पसरतात. त्यामुळे नाकाच्या आतल्या आवरणाचा दाह होतो. त्याला सूज येते व त्यातून पाणी वाहते. नाकाचा आतील भाग लाल होऊन सुजल्यामुळे कधीकधी आतली हवेची वाट अरूंद होते आणि त्यामुळे श्‍वासाचा त्रास व्हायला सुरूवात होऊ शकते.सामान्य सर्दीवर कोणताही इलाज नसला तरी, काही सोपे उपाय आहेत जे लक्षणे कमी करण्यात आणि तुम्हाला बरे वाटण्यास मदत करू शकतात. सर्दीसाठी येथे काही सोपे उपाय आहेत.

या लेखातील महत्त्वाचे मुद्दे

• हायड्रेटेड राहा
• खाऱ्या पाण्याने गार्गल करा
• ह्युमिडिफायर वापरा
• स्टीम इनहेलेशन
• उबदार कॉम्प्रेस
• मध आणि लिंबू
• आल्याचा चहा
• लसूण
• निलगिरी तेल
• हळदीचे दूध
• ओव्हर-द-काउंटर औषधे
• व्हिटॅमिन सी
• विश्रांती
• सर्दी टाळण्याचे उपाय
• निष्कर्ष

हायड्रेटेड राहा | Stay Hydrated

हायड्रेटेड राहण्यासाठी आणि श्लेष्मा ( नाकातील चिकट पदार्थ) सोडण्यास मदत करण्यासाठी पाणी, कोमट चहा किंवा स्वच्छ सूप यासारखे भरपूर द्रव प्या.

खाऱ्या पाण्याने गार्गल करा  |  Gargle with Saltwater

कोमट मिठाच्या पाण्याने गरारे (Gargle) केल्याने घशाची जळजळ कमी होते, घसा खवखवणे शांत होते आणि जळजळ कमी होते.

ह्युमिडिफायर वापरा  | Use a Humidifier 

हवेत ओलावा जोडल्याने रक्तसंचय कमी होण्यास आणि घसा आणि नाकातील कोरडेपणा कमी होण्यास मदत होते.

स्टीम इनहेलेशन | Steam Inhalation

स्टीम इनहेलेशन नाकातील पोकळी साफ करण्यास आणि नाक चोंदणे दूर करण्यात मदत करू शकते.

उबदार कॉम्प्रेस | Warm Compress

तुमच्या कपाळावर आणि नाकाला उबदार कॉम्प्रेस लावल्याने सायनसचा sinus दाब आणि डोकेदुखी कमी होण्यास मदत होते.

मध आणि लिंबू  |  Honey and Lemon

कोमट पाण्यात मध आणि ताज्या लिंबाचा रस मिसळा. हे पिल्याने   घसा खवखवणे शांत  होते आणि सर्दीची लक्षणे कमी होतात. 

आल्याचा चहा | Ginger Tea  

पाण्यात ताज्या आल्याचे तुकडे उकळून आल्याचा चहा तयार करा. नाक चोंदलेले असल्यास त्यात  मध आणि लिंबू घाला.

लसूण: Garlic 

लसूणमध्ये नैसर्गिक अँटीव्हायरल ( antivirul)  गुणधर्म असतात. तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी कच्च्या लसणाचा एक छोटा तुकडा चघळा किंवा तुमच्या जेवणात वापरा. 

निलगिरी तेल | Eucalyptus Oil

गरम पाण्यात निलगिरी तेलाचे काही थेंब टाका आणि वाफ आत घ्या. हे रक्तसंचय दूर करण्यात आणि श्वासोच्छ्वास सुलभ करण्यात मदत करू शकते.

हळदीचे दूध  | Turmeric Milk 

हळदीमध्ये कर्क्यूमिन curcumin असते, ज्यामध्ये दाहक-विरोधी गुणधर्म असतात. कोमट दुधात हळद मिसळून झोपण्यापूर्वी प्या.

ओव्हर-द-काउंटर औषधे | Over-the-Counter Medications 

ओव्हर-द-काउंटर सर्दी औषधे, जसे की डिकंजेस्टंट्स, अँटीहिस्टामाइन्स ( decongestants, antihistamines) आणि वेदना शामक औषधे उपयोगी ठरू शकतात. नेहमी डॉक्टरांनी शिफारस केलेल्या डोसनुसार औषधे वापरा.

व्हिटॅमिन सी | Vitamin C

हे सर्दी रोखू शकत नसले तरी, व्हिटॅमिन सी सर्दी लक्षणांचा कालावधी आणि तीव्रता कमी करण्यास मदत करू शकते. तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी व्हिटॅमिन सी असलेले पदार्थ जसे की संत्री, किवी, स्ट्रॉबेरी आणि भोपळी मिरची यांचा समावेश करा.

विश्रांती | Rest - 

तुमच्या शरीराला सर्दी विषाणूशी लढण्यावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी भरपूर विश्रांती घ्या.

इतर उपाय | Other solutions

• तेल लावून गरम पाण्याने आंघोळ करावी, पिण्यासाठी गरम पाणी वापरावे.

• वारंवार होणारी सर्दी टाळण्यासाठी कारल्याची चटणी, बडीशेप, शेवगा, आले, लसूण, पुदिना, उडीद, आवळा इ. बाबी आहारात नित्य असाव्यात.

• ओल्या हळदीचा रस घ्यावा, तुळशीची पाने खावी, कपाळाला वेखंड-सुुंठ लेप लावावा.  

सर्दी टाळण्याचे उपाय  | Cold prevention measures

काही लोकांना रात्री झोपण्यापूर्वी पाणी पिण्याची सवय असते, हे टाळल्यास सर्दी टाळता येऊ शकते. तसेच झाडतांना उडणारी धुळ नाकात गेल्यास किंवा थेट पंख्याखाली उभे राहिल्यास काही लोकांना शिंका येण्यास सुरूवात होते. त्यामुळे त्यांनी घर झाडतांना काही काळ बाहेर जावे किंवा स्वत: झाडायचे असल्यास नाकाला मास्क लावावा, थेट पंख्याखाली न बसता बाजूला बसावे. सतत कुलर किंवा एसीचे गार वारे शरीरावर घेणे, फ्रिजचे पदार्थ , दह्याचे सतत सेवन, दिवसा झोपणे, वाहनांचे-धुपेचे-अगरबत्तीचे धूर नाकात जाणे, फ्रूट सॅलड, आंबवलेले पदार्थ, ब्रेड, लोणचे आदी बाबी या सर्दी होण्यास मदत करतात, म्हणून या टाळल्या तर वांरवार होणारी सर्दी टाळता येऊ शकते.

सामान्य सर्दी रोखण्यासाठी चांगल्या स्वच्छता पद्धती, निरोगी जीवनशैली निवडी आणि विषाणूंचा संपर्क कमी करणे यांचा समावेश होतो. सर्दी होण्याचा धोका पूर्णपणे काढून टाकणे शक्य नसले तरी, हे प्रतिबंधात्मक उपाय तुम्हाला आजारी पडण्याची शक्यता कमी करण्यात मदत करू शकतात:

• वारंवार हात धुणे: तुमचे हात नियमितपणे साबण आणि पाण्याने किमान 20 सेकंद धुवा, विशेषत: सार्वजनिक ठिकाणी, स्वच्छतागृह वापरल्यानंतर किंवा दूषित पृष्ठभागांना स्पर्श केल्यानंतर.
• हँड सॅनिटायझर: साबण आणि पाणी सहज उपलब्ध नसल्यास अल्कोहोल-आधारित हँड सॅनिटायझर वापरा. हँड सॅनिटायझरमध्ये किमान 60% अल्कोहोल असल्याची खात्री करा.
• चेहऱ्याला स्पर्श करणे टाळा: तुमच्या चेहऱ्याला स्पर्श करणे टाळा, विशेषत: तुमचे डोळे, नाक आणि तोंड, कारण यामुळे तुमच्या शरीरात विषाणू येऊ शकतात.
• श्वसन स्वच्छता: खोकताना किंवा शिंकताना आपले तोंड आणि नाक टिश्यूने किंवा कोपराने झाका. वापरलेल्या ऊतींची योग्य प्रकारे विल्हेवाट लावा आणि लगेच हात धुवा.
• सामाजिक अंतर: तुमच्या घरातील नसलेल्या व्यक्तींपासून, विशेषतः गर्दीच्या ठिकाणी सुरक्षित अंतर (किमान सहा फूट) राखून सामाजिक अंतराचा सराव करा.
• फेस मास्क: मास्क घाला, विशेषत: ज्या परिस्थितीत शारीरिक अंतर राखणे आव्हानात्मक असते किंवा सार्वजनिक आरोग्य मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आवश्यक असते तेव्हा. मुखवटे श्वसनाच्या थेंबांचा प्रसार रोखण्यास मदत करतात.
• तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवा: निरोगी रोगप्रतिकारक शक्तीला समर्थन देण्यासाठी फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य आणि पातळ प्रथिने समृद्ध संतुलित आणि पौष्टिक आहार घ्या.
• पुरेशी झोप: प्रत्येक रात्री तुम्हाला पुरेशी झोप मिळत असल्याची खात्री करा. झोपेची कमतरता रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करू शकते आणि आपल्याला संक्रमणास अधिक संवेदनाक्षम बनवू शकते.
• नियमित व्यायाम: तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती आणि एकूणच आरोग्य वाढवण्यासाठी नियमित शारीरिक हालचाली करा. दर आठवड्याला किमान 150 मिनिटे मध्यम-तीव्रतेचा व्यायाम करण्याचे लक्ष्य ठेवा.
• हायड्रेटेड राहा:  हायड्रेटेड राहण्यासाठी भरपूर द्रवपदार्थ प्या, जसे की पाणी, हर्बल टी आणि स्वच्छ मटनाचा रस्सा. संपूर्ण आरोग्यासाठी योग्य हायड्रेशन आवश्यक आहे.
• तणाव व्यवस्थापित करा: ध्यान, दीर्घ श्वासोच्छवासाचे व्यायाम किंवा योग यासारख्या तणाव-कमी करण्याच्या तंत्रांचा सराव करा. तीव्र ताण रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करू शकतो.
• आजारी व्यक्तींशी जवळचा संपर्क टाळा: तुमच्या ओळखीची एखादी व्यक्ती आजारी असल्यास, संक्रमणाचा धोका कमी करण्यासाठी त्यांच्याशी जवळचा संपर्क टाळण्याचा प्रयत्न करा.
• स्वच्छ आणि निर्जंतुकीकरण: डोअर नॉब्स, लाईट स्विचेस आणि इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांसह वारंवार स्पर्श केलेल्या पृष्ठभागांना नियमितपणे स्वच्छ आणि निर्जंतुक करा.
• फ्लू लसीकरण: हंगामी फ्लूची लस घ्या. हे सामान्य सर्दीपासून संरक्षण करत नसले तरी, ते फ्लू रोखू शकते आणि आरोग्य सेवा प्रणालीवरील भार कमी करू शकते.

हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की सामान्य सर्दी विविध विषाणूंमुळे होते आणि त्यावर कोणताही विशिष्ट उपचार नाही. जर तुम्हाला सर्दी झाली असेल तर आराम करा, हायड्रेटेड राहा आणि गरज पडल्यास आरोग्यसेवा व्यावसायिकांचा सल्ला घ्या. या प्रतिबंधात्मक उपायांचे सातत्याने पालन केल्यावर, श्वसन संक्रमण होण्याचा आणि पसरण्याचा धोका कमी करण्यात मदत होऊ शकते.

निष्कर्ष ( Conclusion)-

लक्षात ठेवा, हे उपाय सर्दीची लक्षणे व्यवस्थापित करण्यात मदत करू शकतात, परंतु ते सर्दी स्वतःच बरे करणार नाहीत. तुमची लक्षणे कायम राहिल्यास किंवा आणखी बिघडत राहिल्यास, किंवा तुमची कोणतीही अयोग्य आरोग्य स्थिती असल्यास उपचारांसाठी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.  

माहिती संकलन-

- योगेश रमाकांत भोलाणे

Read more about author